Over ochtendmensen, kattenmensen & mensenmensen

Er is niks mis met hokjesdenken! Ook ik ben er schuldig aan. Maar ik doe het natuurlijk alleen maar om ervoor te zorgen dat ik grote hoeveelheden informatie kan onthouden, niet om mensen te ver/beoordelen. En ik doe het ook helemaal niet met opzet. Volgens mij kun je überhaupt niet met opzet hokjesdenken, het gebeurt gewoon. Zodra ik iemand ontmoet zie ik vrij automatisch een oneindig zwarte ruimte (à la het heelal) voor me, met daarin allerlei gekleurde, zwevende hokjes. Zonder dat ik het wil, zoeken mijn hersenen een hokje, deze komt vervolgens naar voren en hierin plaats ik de betreffende persoon (als er nog plaats is tenminste, want mijn hokjes verschillen in grootte). Ene Truus Sauren heeft van mijn hokjes-denk-proces een schilderij gemaakt, zie afbeelding rechts.

Hoe dan ook, zoals Annemiek al zegt, iedereen doet aan hokjesdenken. Tegenwoordig lijkt het zelfs hip te zijn. Het gaat dan alleen niet om andere mensen in een hokje plaatsen, maar vooral jezelf. En je kunt jezelf ook in meerdere hokjes tegelijk plaatsen, eigenlijk in oneindig veel hokjes. Maar hoe werkt dat dan (hoor ik je denken)?

Nou, dat werkt alsvolgt (zie je mij schrijven). Als ik jou vraag of je actiever bent in de ochtend of in de avond, zul je waarschijnlijk (geneigd zijn te) antwoorden dat je een 'ochtendmens' of een 'avondmens' bent. Maar ook zonder dat ik die vraag gesteld zou hebben, heb je hoogstwaarschijnlijk wel eens aan iemand verteld dat je 'een echt avondmens' bent. Je plaatst jezelf in een hokje, bij al die andere mensen die 's avonds meer waard zijn dan 's ochtends. Hoppa, het eerste hokje! Als je een dierenliefhebber bent, heb je ook ongetwijfeld een voorkeur voor honden of katten. Ofwel, je bent een 'hondenmens' of een 'kattenmens'. Hokje nummer twee. Allemaal nog te overzien. Alleen wat zo onschuldig begon (om precies te zijn ver in de geschiedenis met het onderscheid tussen 'übermenschen' en 'untermenschen'), lijkt een beetje over de top te gaan. Tegenwoordig kan echt elk willekeurig woord vóór 'mens' (wat iedereen natuurlijk is) geplaatst worden om aan te geven wat je voorkeuren zijn, in welke hokjes je past. Lijkt allemaal nog erg logisch. De 'jongen die veel van technologie en computers houdt, een bleke gelaatskleur heeft en vaak een ouderwets montuur bril op zijn neus heeft, die World of Warcraft speelt, zich interesseert voor wiskunde en andere onderwerpen die een gemiddeld mens als boring beschouwt en niet al te veel sociale contacten heeft' is dus in principe een computermens, binnenmens, brillenmens, gamemens én wiskundemens in één! Zo is het (negatief geladen) label van 'nerd' verdwenen, maar is gewoon omschreven welke voorkeuren de persoon in kwestie heeft en deze kunnen ook nog eens los van elkaar gebruikt worden. :)

Nog even terug naar het fenomeen '-mens'. Want ik kan het niet laten om ook de fietsmensen, klusmensen, vakantiemensen, dagjesmensen, paardenmensen, soapmensen een plekje te geven in deze blog. Niet omdat die specifieke mensen zo boeiend zijn, maar om aan te geven hoeveel willekeurige woorden je voor 'mens' kunt zetten. De meest verbazingwekkende is nog wel 'mensenmens'. Ik ben niet de eerste die zich verbaast over deze omschrijving van een bepaald soort mensen. Want dat vakantiemensen nou eenmaal graag op vakantie gaan en paardenmensen van paarden houden (tenminste, ik neem aan dat daarmee niet bedoeld wordt dat iemand half mens/half paard is) kan ik nog begrijpen. Maar WTF is een mensenmens? Iemand die simpelweg van mensen houdt? Of iemand die zichzelf als 2 personen beschouwt (mens-en-mens)? Ben van Balen, schrijver van het boek 'Irritaal', heeft zich over deze vraag gebogen en geconstateerd dat een 'mensenmens' niks anders is dan iemand die warm, innemend, empathisch en liefdevol naar andere mensen toe is (http://irritaal.web-log.nl/mijn_weblog/2008/03/mensenmens.html). Tevens zijn mensenmensen communicatief vaardig, leggen ze gemakkelijk contacten en zijn ze goed in relatiebeheer (http://www.jijbentaanz.nl/wie.html). Hm, zie ik hier een mogelijkheid om het label 'CW-meisje' (zie omschrijving blog Annemiek) toe te kennen? :)

Trouwens, over taal gesproken en om met de deur in huis van de hak op de tak te springen: er is een voor mij nogal toepasselijk boekje geschreven, 'Taal is zeg maar echt mijn ding'. Taal is en blijft een leuk fenomeen, juist omdat je er oneindig lang over kunt filosoferen wat er nou precies gezegd wordt/geschreven staat en wat daarmee eigenlijk bedoeld wordt. Iemand vroeg mij eens "Wat is het verschil tussen een dood vogeltje?" In eerste instantie natuurlijk een rare vraag (en in dit geval ook als grapje bedoeld), want met het woord 'tussen' geef je aan dat je minimaal 2 van elkaar verschillende woorden gaat noemen, waarvan je gesprekspartner dan vervolgens aan moet geven wat het verschil tussen die woorden is. Maar niets is minder waar. Toen ik een smsje wilde sturen aan iemand om een lunchafspraak te maken, betrapte ik mezelf erop dat ik schreef: "Heb je tussen de middag tijd?" Uhhhmmm.....hallo? Tussen de middag? Tussen wat nog meer dan? Tussen de middag en de avond kan niet, want om 18.00 uur is de middag afgelopen en begint de avond... Hetzelfde verhaal geldt voor tussen de ochtend en de middag, maar dan om 12.00 uur. Misschien wordt er met 'tussen de middag' eigenlijk bedoeld 'in het midden van de middag'. Maar dat zou dan 15.00 uur zijn en dat is geen lunchtijd.... Hm, lastig. En vreemd. Maargoed, Nederlands is natuurlijk ook wel een vreemde taal (ter onderbouwing van deze stelling raad ik iedereen met genoegen het boekje 'Taal is zeg maar echt mijn ding' van Paulien Cornelisse aan).

Dus dat.